Wymiana paska rozrządu - najważniejsza czynność eksploatacyjna

Zerwanie paska rozrządu w trakcie pracy jednostki napędowej prowadzi do zniszczenia silnika, który jest najdroższym elementem składowym samochodu.

Po zerwaniu paska rozrządu dochodzi do zderzenia tłoków z zaworami. Uszkodzenia są zazwyczaj tak duże (zniszczenie całego układu korbowo - tłokowego), że naprawa silnika jest po prostu nieopłacalna. W niektórych autach może dojść do lekkich uszkodzeń, np. zaworów i prowadnic. Jednak trudno liczyć na taki cud, to jak gra na loterii.

Odporne na zerwania paska rozrządu mogą być bardzo stare silniki, które były bezkolizyjne (po zerwaniu tłoki nie zderzały się z zaworami). Nowoczesne silniki są kolizyjne (ma to między innymi związek z ich wielkością i coraz mniejszą pojemnością).

Niewielki przeskok paska rozrządu prowadzi do problemów z właściwą pracą jednostki napędowej (problemy z uruchamianiem, utrata mocy, gaśnięcie) i z układem zmiennych faz rozrządu. Większy przeskok paska rozrządu może doprowadzić również do zderzenia tłoków z zaworami i zniszczenia silnika.

Najczęściej przyczyną zerwania paska jest przekroczenie terminu jego wymiany. Pasek podlega procesom starzenia i traci odporność, w końcu pęka. Może też pęknąć, gdy został zabrudzony olejem silnikowym. Do takiej sytuacji dochodzi podczas awarii uszczelnień wału korbowego albo wałka/wałków rozrządu.

Pasek może też zostać zalany przez nieostrożnego kierowcę, który w niewłaściwy sposób dolewa olej silnikowy, szczególnie, gdy pasek nie pracuje pod osłoną. Olej silnikowy (oraz inne płyny eksploatacyjne, jak również smary) niszczą pasek rozrządu.

Pasek ulega zerwaniu również wtedy, gdy dochodzi do awarii łożysk w napędzanych przez niego podzespołach. Awaria (zużycie eksploatacyjne) łożyska w pompie cieczy chłodzącej albo awaria (zużycie) łożysk w rolkach prowadzących pasek powodują np. niepotrzebne opory, które mogą doprowadzić do rozciągnięcia i zerwania paska. Pasek rozrządu może przeskoczyć także, gdy jest mocno rozciągnięty i robi się luźny, albo napinacz paska ulega awarii (zużyciu eksploatacyjnemu), albo pasek został źle zamontowany (np. amator, montujący pasek, nie zastosował blokad rozrządu”.

Jak nie dopuścić do zerwania paska rozrządu lub do jego przeskoku?

Pasek rozrządu trzeba wymieniać zgodnie z zaleceniami producenta samochodu. Gdzie można je znaleźć? W instrukcji serwisowej auta.

Producent określa termin wymiany paska na dwa sposoby. Pierwszy to maksymalny przebieg. Drugi, to maksymalny czas eksploatacji paska rozrządu. Przykładowo, interwał wymiany paska to 5 lat, albo 150 tys. km przebiegu, w zależności od tego, co nastąpi pierwsze. Oznacza to, że w aucie, które jest używane bardzo rzadko, pasek też trzeba wymienić (w terminie do 5 lat od jego ostatniej wymiany). Dlaczego? Bo materiały, z których pasek jest zbudowany (przede wszystkim guma) starzeją się i tracą wytrzymałość.

Pasek trzeba też wymienić po każdym jego zabrudzeniu olejem silnikowym, smarem, płynem chłodniczym. Albo po każdym widocznym uszkodzeniu mechanicznym. Przy niektórych naprawach (np. wymiana uszczelki pod głowicą, wymiana panewek, wymiana uszczelnień wału korbowego i wałków rozrządu) konieczny jest demontaż paska rozrządu. Nie wolno go montować z powrotem. Specjaliści zalecają, aby zastosować nowy pasek.

Przed każdą wymianą mechanik musi sprawdzić stan napinacza paska rozrządu i rolek prowadzących. Trzeba je wymienić w razie zauważenia objawów awarii. Producenci samochodów zalecają takie kontrole.

Podczas każdej wymiany paska rozrządu należy zamontować nową pompę cieczy chłodzącej. Bardzo często dzieje się tak, że po wymianie samego paska, pompa szybko ulega awarii. I może to doprowadzić do zerwania paska rozrządu. Jeśli samochód nie chce się uruchomić - nie wolno go uruchamiać metodą na hol, albo na pych. Może to doprowadzić do zerwania paska. Takie metody można było stosować w samochodach sprzed 30 lat.

Pasek rozrządu warto wymienić zaraz po zakupie auta używanego. Dla własnego bezpieczeństwa.

W jakich sytuacjach pasek rozrządu warto wymienić wcześniej, niż zaleca to producent auta?

Jak wspomnieliśmy wcześniej, należy bezwzględnie przestrzegać terminów wymiany paska, podanych przez producenta auta w instrukcji serwisowej pojazdu. Ale czasami warto te terminy skrócić. Dlaczego i kiedy?

W samochodach, które są eksploatowane głównie w mieście i na krótkich trasach. W autach, których silniki bardzo dużo pracują na biegu jałowym (np. stojąc w miejskich korkach). W takich samochodach paski rozrządu są mocno wysilone. W samochodach, w których silniki są narażone na duże przeciążenia, np. autach sportowych. W starszych samochodach, gdzie elementy rozrządu mogą być mocno zużyte. Wtedy, gdy do naprawy stosowane są tanie zamienniki - np. pasek i elementy towarzyszące. Trzeba pamiętać, że najtańsze części (bezmarkowe) zazwyczaj charakteryzują się niższą trwałością i wytrzymałością. Można bez problemu znaleźć zamienniki w dobrych cenach, które zapewniają dobrą jakość. O ile skrócić interwał wymiany paska rozrządu? Najlepiej o 1/3.

Jak dobrać pasek rozrządu do samochodu?

Paski rozrządu są sprzedawane osobno, a także w zestawach, z rolkami prowadzącymi i pompą cieczy chłodzącej. Oczywiście, warto kupić zestaw. Aby dobrać pasek rozrządu (zestaw rozrządu) do samochodu, potrzebne są takie informacje, jak marka, model, pojemność silnika, rok produkcji auta, kod silnika oraz nr VIN. Pozwoli to na precyzyjne dobranie paska lub zestawu paska.

Ile kosztuje zestaw paska rozrządu?

W przypadku popularnych modeli samochodów, dobry markowy zestaw paska rozrządu (pasek rozrządu, rolki prowadzące, pompa cieczy chłodzącej) kosztuje od 200 do 400 zł, w zależności od modelu auta.

Ile kosztuje wymiana paska rozrządu?

Cena zależy od samochodu, a dokładnie od rodzaju silnika. Mechanik określa cenę, stosując przelicznik z liczby potrzebnych roboczogodzin oraz stopnia skomplikowania jednostki napędowej. W niektórych autach dostęp do paska rozrządu jest bardzo łatwy, w innych mechanik musi zdemontować mnóstwo elementów z komory silnika, aby móc dostać się do paska rozrządu. Najgorsza sytuacja ma miejsce wtedy, gdy rozrząd jest skierowany w stronę kabiny auta (w autach, z silnikami zamontowanymi wzdłużnie, z napędem na tył albo 4x4). W tej sytuacji trzeba wymontować silnik, aby móc wymienić w nim rozrząd. Trzeba przyjąć, że średnia cena wymiany rozrządu, w popularnym, nieskomplikowanym aucie to ok. 400 zł.

Kilka słów o roli paska rozrządu

Pasek rozrządu napędza wałek rozrządu lub 2 wałki rozrządu, w zależności od zastosowanej konstrukcji silnika. Przekazuje napęd z koła zębatego na wale korbowym na koła zębate, zamontowane na wałkach rozrządu (albo jednym wałku rozrządu). Sam pasek również ma zęby. Wszystko po to, aby dokładnie zsynchronizować obroty wałków rozrządu z obrotami wału korbowego. Ma to na celu dokładną synchronizację pracy tłoków (napędzających wał korbowy), zaworów dolotowych (dostarczających powietrze do komór spalania) i zaworów wylotowych (usuwających spaliny z komór spalania). Wszystko musi pracować jak w zegarku mechanicznym. W przeciwnym razie silnik traci synchronizację i dochodzi do jego awarii/zniszczenia.

Pasek musi pracować pod odpowiednim napięciem, dlatego stosuje się specjalny napinacz, który kompensuje rozciąganie się paska. Pasek jest również prowadzony przez dodatkowe elementy, tzw. rolki prowadzące (swobodnie obracające się kółka na łożyskach). Dodatkowo, napędza także pompę cieczy chłodzącej oraz pompę oleju silnikowego. Możliwe jest stosowanie innych kombinacji przez producenta silnika, np. specjalny łańcuszek rozrządu, napędzający tylko pompę oleju i odciążający pasek rozrządu.

Paski rozrządu są obecnie najczęściej produkowane ze specjalnego kauczuku, mają specjalne wzmocnienie, zwane kordem. Jest ono zbudowane z włókien szklanych. Dodatkowo stosuje się specjalne powleczenia warstwy zewnętrznej oraz inne technologie.

Alternatywnym rozwiązaniem są łańcuchy rozrządu. O nich napiszemy w kolejnym poradniku na portalu Autokatalog.pl.

Michał Lisiak