Awaria chłodnicy i wentylatora chłodnicy grozi zatarciem silnika. Na co zwrócić uwagę?

Niemal każdy samochód z silnikiem spalinowym jest wyposażony we wskaźnik temperatury płynu chłodzącego zamontowany na desce rozdzielczej. Dlaczego niemal każdy? Bo nie tak dawno ktoś wpadł na „genialny” pomysł, aby wyeliminować z deski rozdzielczej ten bardzo pomocy wskaźnik. Zamiast niego są dwie kontrolki: standardowa, czerwona kontrolka temperatury (w przypadku przegrzania płynu) oraz nowa, niebieska kontrolka temperatury (wskazująca, że silnik jest niedogrzany).

W normalnych samochodach ze wskaźnikiem temperatury (obojętnie, czy analogowym, cyfrowym, albo w formie piktogramu) na desce rozdzielczej, jest on bardzo ważnym źródłem informacji dla kierowcy. Ze wskazań można się dowiedzieć, że silnik rozgrzewa się zbyt wolno, albo osiąga wysoką temperaturę zbyt szybko. Ważne są też wartości wskazywane przez wskaźnik.

Kilka słów o chłodnicy i wentylatorze chłodnicy

Układ chłodzenia ma za zadanie odprowadzanie nadmiarowego ciepła z silnika oraz utrzymywanie silnika w temperaturze roboczej (we współczesnych jednostkach napędowych to 90 – 110 st. Celsjusza, w zależności od rodzaju jednostki napędowej).

Chłodnica układu chłodniczego to podzespół zamontowany w przedniej części nadwozia (pod maską), zaraz za atrapą chłodnicy (tzw. grillem). W atrapie i zderzaku znajdują się specjalne otwory, które odpowiednio ukierunkowują strumień powietrza w czasie jazdy, aby był kierowany na chłodnicę. Chłodnica składa się z szeregu pionowych kanalików, przez które przepływa płyn chłodniczy.

Wentylator chłodnicy zamontowany jest w tylnej części chłodnicy, na specjalnej ramie. To duży wiatrak z tworzywa sztucznego. Obecnie stosuje się najczęściej dwa rodzaje napędu: silnik elektryczny (zamontowany na łożysku wentylatora) albo sprzęgło wiskotyczne (przekazujące napęd z silnika samochodu).

Do chłodnicy trafia gorący płyn chłodniczy, odbierający ciepło z silnika. Strumień powietrza kierowany jest podczas jazdy bezpośrednio na chłodnicę. Dzięki temu z płynu chłodniczego odbierane jest nadmiarowe ciepło. Schłodzony płyn trafia z powrotem do silnika. Jego ruch jest możliwy, dzięki pracy pompy cieczy chłodzącej (popularnie: pompy wody).

Kiedy samochód stoi, jedzie z małą prędkością (np. w centrum miasta) albo jest bardzo gorący dzień, a silnik pracuje, pęd powietrza nie jest w stanie schłodzić płynu chłodniczego podczas jazdy. Temperatura płynu chłodniczego gwałtownie wzrasta, grożąc przegrzaniem jednostki napędowej. Wówczas do akcji wkracza wentylator. Pęd powietrza, generowany przez wentylator, chłodzi płyn chłodniczy. Wentylator z napędem elektrycznym uruchamia się dzięki wskazaniom czujnika temperatury płynu chłodzącego. Urządzenie napędzane za pomocą sprzęgła wiskotycznego uruchamia się dzięki zwiększającej się temperaturze silnika.

Czym grozi awaria chłodnicy i awaria wentylatora chłodnicy?

Wiosną i latem temperatury zewnętrzne powietrza są wysokie, a czasami bardzo wysokie.

Silnik rozgrzewa się znacznie szybciej niż w trakcie zimy, wczesnej wiosny i późnej jesieni.

Nowoczesne jednostki napędowe, tzw. downsizingowe (małolitrażowe, turbodoładowane, z bezpośrednim wtryskiem paliwa) są skonstruowane tak, aby rozgrzewały się bardzo szybko (bo po osiągnięciu tzw. temperatury roboczej, czyli optymalnej, silnik zużywa najmniej paliwa i emituje najmniej zanieczyszczeń).

Jeśli chłodnica nie działa w odpowiedni sposób, albo nie uruchamia się wentylator (lub co gorsza, nie działają obydwa podzespoły), to temperatura płynu chłodniczego bardzo szybko rośnie i zaczyna osiągać alarmujące wartości (znacznie powyżej 100 st. C). Często mówi się popularnie, że płyn się zagotował.

Nawet krótkotrwałe skoki temperatury, lub stała praca w nieco wyższej temperaturze, niż określona przez producenta auta, mają fatalny wpływ na silnik.

Czym to grozi? Podwyższona temperatura pracy jednostki napędowej to częsty powód przyspieszonego zużycia uszczelki pod głowicą, uszczelki pod pokrywą zaworów i uszczelnień wału korbowego oraz wałków rozrządu; powoduje też przyspieszone zużycie oleju silnikowego (utrata właściwości ochronnych) i zużycie pracujących elementów silnika. W ostateczności olej silnikowy całkowicie traci właściwości ochronne. Dochodzi do zatarcia jednostki napędowej.

Zbyt wysoka temperatura może być także wynikiem awarii standardowego termostatu, termostatu sterowanego elektronicznie, złych parametrów płynu chłodniczego (woda zamiast płynu, źle dobrany koncentrat), wycieków płynu, albo awarii pompy układu chłodzenia.

Jak kierowca może rozpoznać awarię chłodnicy w samochodzie?

Jakie są typowe objawy awarii chłodnicy, które może rozpoznać sam kierowca?

• Wycieki płynu chłodniczego – mokry dół chłodnicy, plamy płynu chłodniczego pod chłodnicą.

• Wycieki płynu chłodniczego przy rozgrzanym silniku – z chłodnicy wystrzeliwuje cieniutki strumień płynu pod ciśnieniem, zazwyczaj w stronę silnika.

• Ślady korozji na chłodnicy – dają podejrzenia, że chłodnica może być nieszczelna.

• Rosnąca temperatura płynu chłodzącego.

Jak typowy kierowca może rozpoznać awarię wentylatora w samochodzie?

• Wentylator nie uruchamia się na biegu jałowym, a także podczas jazdy z małą prędkością w gorący dzień. Nawet w samochodzie klasy premium kierowca jest w stanie usłyszeć pracujący wentylator.

• Wycieki oleju z wentylatora ze sprzęgłem wiskotycznym.

• Wentylator obraca się bardzo wolno albo z trudem.

• Wentylator pracuje przez cały czas.

• Uszkodzony przewód elektryczny w wentylatorze zasilanym elektrycznie.

• Rosnąca temperatura płynu chłodzącego.

Awaria chłodnicy i awaria wentylatora są groźne. Dlatego warto jak najszybciej odwiedzić warsztat, w celu usunięcia tych uszkodzeń.

Michał Lisiak