Bezpieczniki w samochodzie - jaką rolę pełnią, jakie są ich rodzaje i jak wymienić zepsuty bezpiecznik?
Nagle przestał działać centralny zamek albo oświetlenie wnętrza auta? Nie działają światła zewnętrzne lub wycieraczki, silnik nie chce się uruchomić? Pierwsze, co należy sprawdzić to bezpieczniki.
Komplet zapasowych bezpieczników powinien zawsze znajdować się w samochodzie. Umiejętność ich wymiany również się przyda. Komplet, składający się z ok. 10 bezpieczników różnych rodzajów, kosztuje od 2 do 5 zł. Przy ich wymianie potrzebne są specjalne mini szczypce i chwytak. Stosuje się dwa rozmiary bezpieczników płytkowych. W samochodach są one umieszczone bardzo blisko siebie. Ich wyciągnięcie samymi dłońmi jest bardzo trudne, często niemożliwe. Dlatego warto mieć także szczypce z tworzywa i chwytak. Można je kupić w cenie od 1 zł.
Trzeba też wcześniej sprawdzić lokalizację bezpieczników w samochodzie. Bezpieczniki umieszczane są w specjalnych skrzynkach z tworzywa sztucznego. Skrzynki mają pokrywy przykręcone albo zamocowane na zatrzaski (tak jest najczęściej) i znajdują się najczęściej pod kierownicą lub pod maską (albo i tutaj i tutaj). Na wewnętrznej stronie pokrywy skrzynki bezpieczników znajdują się informacje o tym, za co odpowiada konkretny bezpiecznik.
Jaką rolę pełnią bezpieczniki w samochodzie?
Instalacja elektryczna współczesnego samochodu jest bardzo rozbudowana. Dzieje się tak dlatego, że w autach stosuje się mnóstwo odbiorników prądu, do których trzeba doprowadzić zasilanie elektryczne. Źródłem zasilania dla odbiorników energii elektrycznej w pojeździe z silnikiem spalinowym są akumulator (kiedy silnik nie pracuje) i alternator (kiedy silnik pracuje).
Odbiorników prądu elektrycznego są setki, np.: sterowniki (np. komputer sterujący pracą jednostki napędowej, komputer komfortu, sterownik systemu SRS), wszelakiej maści czujniki (od czujników monitorujących pracę jednostki napędowej, po czujniki sprawdzające np. domknięcie szyb czy drzwi), silniki elektryczne (np. odpowiedzialne za pracę nawiewów, poruszanie szybami, ruch wycieraczek), źródła światła i wiele innych.
W samochodzie znajduje się mnóstwo przewodów, które doprowadzają prąd do konkretnych odbiorników. Aby ograniczyć ich liczbę i ciężar, stosuje się rozwiązanie, w którym rolę masy (minusa) pełni karoseria pojazdu, a do odbiorników dostarcza się tylko plus jednym przewodem. Do tego, oczywiście, dochodzi jeszcze cały szereg przewodów sygnałowych, magistrali elektronicznych, itp.
Ogromna liczba przewodów i odbiorników sprawia, ze nietrudno o uszkodzenia instalacji elektrycznej (np. przetarcie, zwarcie), tym bardziej, że auto narażone jest na działanie szeregu czynników, takich jak drgania, ataki korozji, możliwość przepalenia przewodów na skutek styku z gorącym silnikiem. Do tych negatywnych czynników trzeba też doliczyć ingerencje ze strony właściciela auta (np. wymianę żarówek), albo innowacje (np. samodzielny montaż nowego systemu audio lub dodatkowego oświetlenia), które nie zawsze kończą się dobrze.
Bezpieczniki chronią odbiorniki prądu przed następstwami zwarcia, albo przeciążenia np. wskutek awarii regulatora napięcia przy alternatorze.
Co mogłoby się stać, gdyby nie było bezpieczników w samochodzie? Docelowy odbiornik prądu mógłby ulec spaleniu, instalacja - uszkodzeniu (przegrzaniu). Zwarcie mogłoby też spowodować pożar, który może doprowadzić do spalenia całego auta. W przypadku zwarcia albo przeciążenia, bezpiecznik przepala się, odcinając dopływ prądu do danego odbiornika albo (najczęściej) do grupy kilku odbiorników. Jeden bezpiecznik może odpowiadać za kilka układów, np. może chronić instalację elektryczną centralnego zamka i oświetlenia wewnętrznego samochodu.
Przepalenie bezpiecznika może być efektem jednego błędu albo objawem awarii. Jeden błąd, np. źle zamontowany nowy odbiornik prądu, pojawia się zwarcie i bezpiecznik ulega przepaleniu.
Ale przepalony bezpiecznik może też oznaczać poważny problem - zwarcie w jakimś obwodzie. I może być tak, że po zamontowaniu nowego bezpiecznika, dość szybko również ulega on przepaleniu. W takim przypadku trzeba koniecznie znaleźć przyczynę awarii. Mechanik musi sprawdzić po kolei obwody elektryczne, zabezpieczane przez dany bezpiecznik.
Do dziś niektórzy kierowcy stosują metody, które przeciętnego mechanika mogą przyprawić o zawał. Jedną z nich jest "eliminacja" ciągle przepalającego się bezpiecznika. W jaki sposób? Zamiast bezpiecznika montowany jest drut, albo moneta, pasująca do miejsca montażu bezpiecznika. Czym może się skończyć stosowanie takich metod? Pożarem i spaleniem całego samochodu.
Gdzie szukać bezpieczników w samochodzie?
W typowym, współczesnym samochodzie, zazwyczaj stosuje się dwie skrzynki z bezpiecznikami.
• Pierwsza, zamontowana jest w komorze silnika. Jej pokrywa może być zabezpieczona śrubami. W tej skrzynce znajdują się bezpieczniki wysokoprądowe oraz przekaźniki (np. przekaźnik pompy paliwa itd.). Montuje się je w pobliżu akumulatora.
• Druga skrzynka zazwyczaj zamontowana jest pod kierownicą, przy ścianie auta. Tam zamontowane są zwykłe bezpieczniki.
• Nad akumulatorem mogą znajdować się dodatkowe bezpieczniki wysokoprądowe, w dodatkowej skrzynce (główny bezpiecznik samochodu).
Jak znaleźć przepalony bezpiecznik?
Na wewnętrznej części pokrywy skrzynki bezpieczników znajduje się schemat. Dzięki niemu wiemy, który bezpiecznik odpowiada za określony układ. Po wyciągnięciu bezpiecznika płytkowego, sprawdzamy drut w jego wnętrzu, łączący obie metalowe nóżki. Obudowa bezpiecznika jest przezroczysta. Jeśli drut jest przerwany (przepalony) bezpiecznik należy wymienić na nowy.
Jak wymienić bezpiecznik płytkowy?
Wymiana jest prosta. Obudowę bezpiecznika należy chwycić za pomocą chwytaka i wyciągnąć. W jego miejsce montujemy nowy bezpiecznik - o takich samych parametrach. Wciskamy go w odpowiednie miejsce.
Rodzaje bezpieczników
Bezpieczniki samochodowe mają specjalne oznaczenia - kolorową obudowę i nadruk z oznaczeniem liczbowym, oznaczającym maksymalną liczbę amperów. Oznaczenia te są standardowe i stosuje się je na całym świecie:
• obudowa pomarańczowa - 5 A
• obudowa brązowa - 7,5 A
• obudowa czerwona - 10 A
• obudowa niebieska - 15 A
• obudowa żółta - 20 A
• obudowa biała - 25 A
• obudowa zielona - 30 A
Michał Lisiak