Jak dbać o turbosprężarkę w samochodzie?
Turbosprężarka może wymagać wymiany po 250 tys. kilometrów przebiegu, albo po 20 tys. kilometrów przebiegu. Jej trwałość zależy przede wszystkim od kierowcy i od sposobu serwisowania samochodu. Jak należy jeździć samochodem wyposażonym w turbosprężarkę? Jak chronić ją przed przyspieszonym zużyciem?
Turbosprężarki stosuje się w każdym współczesnym samochodzie z silnikiem diesla i w większości współczesnych silników benzynowych (małolitrażowych, z bezpośrednim wtryskiem paliwa).
Jak działa turbosprężarka w samochodzie?
Podzespół kompresuje powietrze zasysane przez układ dolotowy. Zanim powietrze trafi do cylindrów, jest ono schładzane przez intercooler, czyli chłodnicę powietrza doładowanego. Jest zamontowana w dolnej części samochodu (np. pod chłodnicą układu chłodzenia) i jest schładzana strumieniem powietrza. Większa ilość powietrza w cylindrach (skompresowanego) pozwala na uzyskanie większej mocy ze spalania mieszanki paliwowo - powietrznej.
Najważniejsze elementy turbosprężarki to dwa wirniki, zamontowane na jednej osi. Wirnik turbiny jest napędzany przez spaliny usuwane z silnika. Wirnik sprężarki kompresuje powietrze, zasysane przez układ dolotowy. W skład turbiny wchodzą jeszcze: obudowa, łożyska ślizgowe i oporowe, kanały olejowe, pierścienie uszczelniające i sterowanie podciśnieniowe. Aktualnie prowadzone są prace nad turbinami napędzanymi elektrycznie. Ich wprowadzenie do produkcji pozwoliłoby na znacznie szybszą reakcję na naciśnięcie pedału gazu przez kierowcę.
Ile kosztuje turbosprężarka?
Turbosprężarka to drogi podzespół eksploatacyjny, który zużywa się w trakcie pracy. Jego cena zawiera się w przedziale od 1600 do 5000 zł, w zależności od modelu auta i zastosowanego silnika. Do tego trzeba doliczyć koszt wymiany intercoolera (chłodnicy powietrza doładowującego) i koszt montażu turbiny.
Pocieszająca wiadomość jest taka, że w Polsce działa wiele firm, które regenerują turbosprężarki i robią to z użyciem bardzo dobrych części. Koszt regeneracji wynosi od 600 do 800 zł. Ale to nie wszystko. Także i w tym przypadku trzeba wymienić intercooler. W przeciwnym razie firma, regenerująca turbinę, może odmówić udzielenia gwarancji. Trzeba też doliczyć koszt montażu.
Jak dbać o turbosprężarkę?
Życie turbosprężarki można maksymalnie przedłużyć. Naprawdę, są samochody, w których turbina zaczyna niedomagać dopiero po przekroczeniu 250 - 300 tys. kilometrów przebiegu.
To wcale nie jest trudne i nie wymaga wielkich wyrzeczeń. W dodatku wpłynie to korzystnie na silnik i nie tylko.
Odpowiednia technika jazdy ma kluczowy wpływ na trwałość turbiny. Nie powinno się jeździć z dużą prędkością przez pierwsze kilka minut po uruchomieniu jednostki napędowej. Potrzeba trochę czasu, aby turbosprężarka została odpowiednio nasmarowana przez olej silnikowy. Można odczekać kilkanaście sekund po uruchomieniu silnika i dopiero wtedy ruszyć. Następnie, przez pierwszych kilka kilometrów, powinno się jechać spokojnie, bez gwałtownego przyspieszania, aż silnik osiągnie temperaturę roboczą.
Są przypadki kiedy nie da się tego zrobić, np. po wjechaniu na autostradę, trzeba od razu rozpędzić auto do dużej prędkości. Jest to szkodliwe dla turbosprężarki i samego silnika.
Po zatrzymaniu samochodu, przed wyłączeniem silnika, trzeba odczekać od 30 do 60 sekund. Silnik powinien pracować przez ten czas na biegu jałowym, co pozwala na schłodzenie turbosprężarki. Jeśli silnik zostanie wyłączony od razu, resztki oleju silnikowego, które znajdują się jeszcze w turbinie, ulegną skoksowaniu. Powstały osad ma bardzo destrukcyjny wpływ na turbinę. I jest jedną z najczęstszych przyczyn jej awarii.
Sprawa kontrowersyjna: korzystanie z systemu start - stop. Po zatrzymaniu się przed każdym skrzyżowaniem silnik jest wyłączany. A wraz z nim rozgrzana turbosprężarka. W trakcie jazdy przez centrum miasta taka procedura może się powtórzyć nawet kilkanaście razy. Teoretycznie, stosuje się różne rozwiązania, mające na celu ochronę turbiny. Na przykład układ podtrzymywania ciśnienia oleju po wyłączeniu silnika. Ale ich działanie nie zawsze jest idealne.
Ciągła jazda miejska również nie jest korzystna dla turbiny. Dlatego przynajmniej raz w tygodniu powinno się wyjechać za miasto, na trasę. Pozwoli to oczyścić turbinę, katalizator i filtr cząstek stałych z zalegających w nich sadzy i zanieczyszczeń.
Jak serwisować turbosprężarkę?
• Jakość oleju silnikowego oraz jego właściwy poziom mają ogromny wpływ na trwałość turbosprężarki. Przede wszystkim trzeba stosować olej o specyfikacji zalecanej przez producenta samochodu (zgodnie ze specyfikacją SAE: np. 5W30). Olej powinien też spełniać wymagania jakościowe producenta auta (informacje o tym znajdują się na opakowaniu oleju). Niezwykle ważny jest poziom oleju silnikowego. Trzeba go kontrolować - i jeśli zachodzi potrzeba - uzupełniać.
• Regularna wymiana oleju silnikowego wraz z filtrem oleju. Olej silnikowy starzejąc się traci swoje właściwości ochronne. Im mniejsze właściwości ochronne oleju, tym mniejsza ochrona ruchomych elementów silnika i turbosprężarki. Stary, zanieczyszczony olej może zablokować smok na przewodzie prowadzącym do turbiny. Przez to nie będzie ona smarowana.
• Regularna wymiana filtra powietrza i stosowanie filtra powietrza wysokiej jakości. Filtr powietrza chroni układ dolotowy przed przedostawaniem się do niego zanieczyszczeń (np. ziarenek piasku). Mogą one uszkodzić turbinę.
• Kontrolowanie stanu przewodu doprowadzającego olej silnikowy do turbiny. Może się zdarzyć, że przewód zostanie załamany. Wówczas do turbiny nie będzie docierać olej silnikowy.
• Jak najszybsze usunięcie awarii, powodujących niskie ciśnienie oleju, czyli np. zapchania smoka olejowego w misce olejowej, przez brudny olej silnikowy. Niskie ciśnienie oleju silnikowego sprawi, że olej nie będzie miał szansy dotrzeć do turbiny. Będzie to też przyczyną szeregu problemów z silnikiem (np. z napinaczem łańcucha rozrządu).
Michał Lisiak