Kto właściwie prowadzi auto? Rzecz o asystentach kierowcy
Czujniki, kamery, radary, asystenci – armia systemów, które w coraz większym stopniu przejmują władzę nad samochodem, a ich mnogość potrafi sparaliżować niejednego kierowcę. Warto poznać je bliżej, aby nie były więcej źródłem stresu, a wyłącznie pomagały w bezpiecznej jeździe.
Cel działania elektroniki jest jeden: być dodatkową parą oczu, która zapobiegnie kolizji drogowej za dnia i w nocy. Ponieważ każdy producent stosuje własne nazewnictwo – będziemy używać nazw ogólnych. Na liście nie znajdą się również systemy stosowane w autach od wielu lat, jak ABS, ESP lub poduszki bezpieczeństwa.
Systemy z przodu i tyłu pojazdu
• Czujniki parkowania
Pikanie to sygnał, którego wręcz oczekujemy w trakcie parkowania samochodu. Im pojazd jest bliżej wykrytego obiektu, tym rośnie częstotliwość pikania. Gdy jest już bardzo blisko, dźwięk staje się ciągły. To znak, żeby zatrzymać samochód, przeszkoda jest zaledwie parę centymetrów od zderzaka. Kolejnym sygnałem może być już tylko dźwięk uderzenia! Zaawansowane czujniki są w stanie zatrzymać jednak auto przed zetknięciem się z obiektem.
• Radar przeciwzderzeniowy
Początkowo radary były wykorzystywane w wojsku do wykrywania obiektów. Dziś są montowane w samochodach, by pilnować odstępu między autami i zazwyczaj są ukryte w zderzaku lub grillu. To mały, czarny prostokąt na jego powierzchni. Wysyła fale i mierzy dystans do poprzedzającego auta. Przy zbyt małej odległości między pojazdami radar zahamuje za kierowcę. Zabrzmi również sygnał dźwiękowy oraz pojawi się ostrzeżenie.
• Aktywny tempomat
Tempomat to wygodne rozwiązanie na długie trasy. Utrzymuje ustaloną prędkość bez udziału kierowcy. Prawa noga w takich momentach odpoczywa. Aktywny tempomat jest połączeniem tempomatu z radarem. Samodzielnie dostosuje prędkość i utrzyma bezpieczny dystans do auta z przodu. Gdy droga znów jest wolna, przywróci wcześniej ustaloną prędkość.
• Kamera drogowa
Co dwie pary oczu to nie jedna. Na drodze dzieje się wiele i zadaniem kierowcy jest monitorowanie drogi, innych aut, znaków drogowych oraz pobocza. Z pomocą służy kamera drogowa na szybie w okolicy punktu zamocowania lusterka wstecznego. Wykrywa pasy ruchu, inne auta, pieszych lub rowerzystów, czyta znaki drogowe.
• Funkcja wykrywania pieszych i rowerzystów
Jest to rozwinięcie systemu radarowego połączone z kamerą drogową. Bardziej zaawansowane systemy są w stanie wykryć sylwetkę pieszego lub rowerzysty i wesprzeć kierowcę w hamowaniu. Poza samoczynnym wciśnięciem się hamulca, również zabrzmi sygnał oraz pojawi się komunikat.
• Noktowizja
Mniejsza widoczność w nocy utrudnia dostrzeżenie zagrożeń, stąd auta z wyższej półki bywają wyposażone w kamerę noktowizyjną. To kamera, pracująca w warunkach bardzo słabego oświetlenia. Na ekranie multimedialnym samochodu pojawia się obraz z kamery, na którym możemy dostrzec różne obiekty dużo łatwiej niż patrząc na drogę.
• Wykrywanie znaków drogowych
Jakie było ograniczenie prędkości przed chwilą? Pomocny w uzyskaniu odpowiedzi może okazać się ten system. Kamera drogowa jest w stanie wykryć znak ograniczenia prędkości i wyświetlić go na tablicy zegarów. Dodatkowo, jeśli dany limit przekroczymy – grafika się zmieni, dając sygnał, by zwolnić.
• Automatyczne oraz adaptacyjne światła drogowe
Dla komfortu kierowcy montowane są systemy automatycznego przełączania świateł. Wraz ze zmianą natężenia światła zewnętrznego system sam decyduje, czy włączone mają być światła dzienne lub mijania. System zadziała też w przypadku wykrycia źródła światła z naprzeciwka (innego auta).
Najwyższym stopniem systemu asystenta świateł są światła matrycowe lub tzw. matrixy. Tak skonstruowany reflektor potrafi częściowo świecić wiązką drogową, a auto przed nami (niezależnie w jakim kierunku jedzie) oświetlać wiązką świateł mijania. Wówczas auto jedzie cały czas na ,,długich”, ale nikogo nie oślepia.
Systemy z boku oraz z tyłu pojazdu
• Asystent pasa ruchu
Kierownica ciężko chodzi? To nie zawsze oznaka awarii, a tylko asystent pasa ruchu ostrzega, że pojazd jest zbyt blisko linii pasa. Poziom wspomagania kierownicy wróci do normy, gdy auto powróci na środek pasa. Przed jego zmianą należy włączyć kierunkowskaz. Funkcja ta zazwyczaj jest aktywna od określonej prędkości np. 50 km/h. Jeśli kierowca nie będzie reagować na sygnały – system zacznie wydawać dźwięki, by pobudzić kierowcę. Jeśli prowadzący dalej nie zareaguje, pojazd może się zatrzymać, włączyć światła awaryjne, a nawet wezwać służby porządkowe.
• Czujnik martwego pola
Chcąc zmienić pas ruchu, należy spojrzeć w lusterko, by upewnić się, że można bezpiecznie wykonać manewr. Istnieje jednak „martwa strefa”, czyli obszar, którego optyka lusterka bocznego nie obejmuje. Czujniki radarowe umieszczone w okolicach bocznych części zderzaka tylnego, monitorują czy na sąsiednim pasie ruchu nie zbliża się inny pojazd. Mają one zasięg nawet kilkudziesięciu metrów.
Jeśli na szkle lusterka bocznego lub na jego obudowie świeci się pomarańczowy element – to właśnie system daje znać, że z lewej lub z prawej strony nadciąga inne auto. Jeśli pomimo tego manewr się rozpocznie, lampka zacznie szybko mrugać oraz usztywni się układ kierowniczy, dając znać, że zbliża się niebezpieczeństwo.
• Kamera cofania
Obraz za tylnym zderzakiem jest pomocny przy cofaniu auta. Oprócz tego wyrysowane linie wyznaczą ślad kół na nawierzchni, nawet przy skręconych kołach. Poziome linie to podziałka odległości od zderzaka.
W autach stosowany jest również system kamer 360 stopni – połączony obraz czterech kamer (tył, przód oraz pod lusterkami bocznymi) - wspólnie tworzących symulację widoku ,,z lotu ptaka”. Dzięki niemu dużo łatwiej zaparkować auto równo pomiędzy liniami lub blisko krawężnika na jezdni.
• Wspomaganie wyjazdu z miejsca parkowania
Cofając autem z miejsca parkingowego należy wyjechać na jezdnię, by ją widzieć. Wówczas auto poruszające się wzdłuż jezdni może zahaczyć o wystający fragment naszego pojazdu. Radary po bokach wykrywają jednak takie auta w ruchu. Potrafią dać sygnał, z której strony jezdni nadciąga niebezpieczeństwo. Ta informacja, poza sygnałem dźwiękowym, wyświetla się na obrazie z kamery cofania. W nagłych wypadkach auto zatrzyma się samodzielnie.
• Asystent parkowania
Nie wiesz, czy zmieścisz się w miejsce parkingowe? Auto wyposażone w asystenta parkowania może samodzielnie wykryć miejsce na parkingu i ocenić czy ilość miejsca jest wystarczająca, by na nie wjechać. Przejmie również kontrolę nad sterowaniem. Zaawansowane systemy zapamiętają nawet pewien odcinek drogi, by móc wycofać np. ze ślepej uliczki.
Systemy wewnętrzne pojazdu
• Wykrywanie zmęczenia kierowcy
Rozpoczynając drogę, zazwyczaj jesteśmy wypoczęci. Szybko reagujemy na zdarzenia drogowe, pilnujemy pasa ruchu, nie jeździmy zbyt blisko auta przed nami. Z upływem kilometrów nasze czasy reakcji mogą się pogorszyć, a samochód zbyt często musi ingerować w nasz sposób jazdy. W takim wypadku da nam sygnał, abyśmy zrobili sobie przerwę. Ikonka filiżanki kawy na desce rozdzielczej to zachęta, by odpocząć w podróży lub pobudzić organizm np. kawą. Dalsza jazda nie jest niemożliwa, ale komputer uznał, że nasze zdolności bezpiecznego prowadzenia samochodu pogorszyły się.
• Projektor ,,Head-Up”
Dla bezpieczeństwa wzrok kierującego powinien jak najczęściej być skierowany na drogę. Odrywanie go np. w celu zerknięcia w kierunku kokpitu lub do telefonu, może powodować zagrożenie. Część aut może być wyposażona w projektor typu head-up. Dzięki niemu na szybie, w miejscu, w którym kierowca patrzy na drogę, wyświetlają się najważniejsze informacje dotyczące podróży: aktualna prędkość, ograniczenia prędkości, wskazówki nawigacji.
• Ograniczniki prędkości
Jeśli chcemy przestrzegać przepisów drogowych lub jeśli z auta korzystają osoby młode i nie chcemy, by jeździły one zbyt szybko, możemy ograniczyć maksymalną prędkość pojazdu. Prędkościomierz nie będzie przekraczał ustalonego limitu pomimo wciśniętego pedału gazu. Źródłem ograniczenia może być pozycja w menu komputera pokładowego lub osobny kluczyk, zaprogramowany np. przez rodzica dla swojego dziecka.
• E-Call / Emergency Call
System ,,Awaryjnego połączenia”, czyli guzik bezpieczeństwa na podsufitce, jest jednym z najnowszych systemów bezpieczeństwa. W nowych autach zainstalowana jest karta SIM oraz moduł telefoniczny do połączenia w awaryjnych sytuacjach. Jedynym kontaktem, z jakim może się łączyć auto jest numer alarmowy w danym regionie, w Polsce: 112.
Działa on dwukierunkowo: kierowca może wybrać połączenie po wciśnięciu guzika oznaczonego najczęściej napisem ,,S.O.S” na podsufitce auta; z drugiej strony, jeśli dojdzie do wypadku i wystrzelą poduszki powietrzne, do auta wykonywane jest automatyczne połączenie. Jeżeli nikt nie odpowiada (kierowca i/lub pasażer są nieprzytomni) samochód wysyła samodzielnie informacje dla służb porządkowych o swej lokalizacji, kierunku jazdy oraz liczbie podróżnych w celu wezwana pomocy na miejsce zdarzenia.
Mateusz Sikorski