Awarie automatycznych skrzyń CVT
Na rynku aut używanych można znaleźć wiele samochodów z automatycznymi skrzyniami bezstopniowymi CVT. Niestety, czasami są one zużyte lub uszkodzone, a koszty ich naprawy są bardzo wysokie. Co psuje się w skrzyniach CVT i jak rozpoznać objawy awarii?
Automatyczne skrzynie bezstopniowe CVT (Continuously variable transmission) można znaleźć pod maskami wielu aut ze standardowymi silnikami diesla i benzynowymi. Czasami technologia skrzyń biegów CVT jest zamaskowana inną nazwą. Przykładowo popularne, 6-biegowe lub 8-biegowe skrzynie Multitronic to też skrzynie CVT.
Technologia skrzyń CVT nie należy do najnowszych. Auta z taką skrzynią produkowano masowo już w latach dziewięćdziesiątych i wcześniej. CVT świetnie sprawdza się podczas jazdy miejskiej i w ogóle, podczas spokojnej jazdy. Zdaniem specjalistów, jest idealna do aut z silnikami o mniejszej mocy. Czasami jednak można spotkać samochody z napędem 4x4 i skrzynią CVT, np. Hondę HR-V. W najnowszych samochodach hybrydowych (spalinowo-elektrycznych) stosowana jest nieco zmodernizowana technologia – e-CVT.
Jak działa automatyczna skrzynia biegów CVT?
Klasyczne automatyczne skrzynie hydrauliczne i automatyczne skrzynie dwusprzęgłowe pracują z określoną liczbą przełożeń. Obecnie minimum to 6 biegów, ale są też skrzynie 8 – biegowe, 9-biegowe (np. 9G Tronic montowana w Mercedesach), 10-biegowe (Hyundai) i 11-biegowe (Ford). Oczywiście, mówimy o autach osobowych, bo w ciężarówkach stosowane są skrzynie 12-biegowe (np. Volvo). Im więcej biegów, tym mniejsze zużycie paliwa i lepsza dynamika.
Skrzynia CVT jest bezkonkurencyjna wobec pozostałych konstrukcji. W jej przypadku ilość przełożeń jest nieskończona. Dzieje się tak ze względu na zupełnie inną konstrukcję skrzyni.
We wnętrzu skrzyni CVT znajdują się dwa stożkowe koła pasowe. Pierwsze jest połączone z silnikiem samochodu, poprzez sprzęgło/dwumasowe koło zamachowe i wałek wejściowy; drugie - z kołami, poprzez półosie napędowe. Pomiędzy kołami pasowymi znajduje się element łączący, przenoszący napęd. Jest to pas transmisyjny albo łańcuch metalowy.
Na skutek ciśnienia oleju przekładniowego koła pasowe w trakcie jazdy zbliżają się do siebie albo się od siebie oddalają. Ilość przełożeń jest nieskończona, a sama zmiana odbywa się bardzo płynnie. Współczesne automaty CVT są sterowane w pełni elektronicznie.
CVT ma też ograniczenia. Na przykład to, że nie nadaje się do pracy z bardzo mocnymi silnikami. Jednak CVT świetnie sprawdzają się w samochodach taksówkarzy.
Jak wspomniałem wcześniej, niektóre skrzynie CVT „udają” klasyczne skrzynie automatyczne, 6 lub 8 - biegowe. Było to stosowane między innymi w skrzyniach Multitronic. Jak to jest możliwe? Sterownik ma zaprogramowane stałe położenia kół względem siebie, co odpowiada 6 lub 8 biegom. Czy to ma sens? Cóż, odpowiedź zostawmy konstruktorom i producentom aut.
Serwisowanie skrzyni CVT
Każda skrzynia automatyczna wymaga regularnego serwisowania i właściwego traktowania.
Serwisowanie polega na wymianie oleju przekładniowego. Producent samochodu albo producent skrzyni biegów ustala najczęściej, że olej przekładniowy należy wymieniać co 30 lub 40 tysięcy kilometrów. Trzeba się koniecznie do tego stosować. W trakcie wymiany należy też zastosować nowy filtr oleju automatycznej skrzyni biegów. Tylko jeden sposób wymiany oleju – wymiana dynamiczna – zapewnia możliwość skutecznego usunięcia starego oleju i złogów z wnętrza skrzyni biegów.
Niestety, serwis olejowy automatycznej skrzyni biegów jest drogi i może wynieść ponad 1000 złotych. Dzieje się tak ze względu na to, że olej przekładniowy jest drogi, a do płukania skrzyni trzeba użyć sporo oleju (kilka litrów).
Automatyczna skrzynia biegów CVT, jak każdy inny automat, „nie lubi” agresywnej jazdy. Nie jest też stworzona do jazdy w terenie, po błotnistych i piaszczystych drogach. Także w zimie, na śliskich drogach można doprowadzić do przegrzania oleju przekładniowego. Nadaje się on wówczas do wymiany.
Typowe objawy awarii skrzyni biegów CVT
Uszkodzona lub zużyta skrzynia biegów CVT szarpie przy zmianie położenia kół, szarpie przy ruszaniu, sprawia, że auto traci moc i z trudem pokonuje wzniesienia. Należy też zwrócić uwagę na wycieki oleju (plamy pod autem), komunikaty o temperaturze oleju (przegrzanie oleju w skrzyni) i komunikaty ostrzegawcze o awarii skrzyni biegów (głównie awarii sterownika i mechatroniki skrzyni) pojawiające się na desce rozdzielczej.
Co się psuje w skrzyniach CVT?
Typowe powody awarii skrzyń CVT to wycieki oleju przekładniowego, awarie sterowników elektronicznych, zużycie kół pasowych, zużycie pasa transmisyjnego albo łańcucha transmisyjnego, uszkodzony konwerter. Koszt naprawy skrzyni CVT jest zazwyczaj bardzo wysoki – w przypadku naprawy/wymiany sterownika trzeba liczyć się z wydatkiem ok. 5000 zł, a w przypadku wymiany kół, pasa lub łańcucha – nawet 10 tys. złotych.
Najczęściej psuły się automaty CVT montowane w Audi (Multitronic firmy LUK), ZF w samochodach Mini, Mercedesach (konstrukcji własnej) i JATCO w samochodach Nissan Quasqhai. Najgorszą renomę miały przede wszystkich skrzynie Multitronic.
Pocieszające jest to, że na przestrzeni lat konstrukcje stały się bardziej dopracowane. Pojawiło się też więcej części zamiennych i firm, które zajmują się regeneracją skrzyń CVT.
Michał Lisiak