Świece zapłonowe - wszystko co właściciel benzyniaka musi wiedzieć
Świece zapłonowe mają istotny wpływ na pracę silnika benzynowego. Dlatego warto wiedzieć, jaką rolę pełnią w silniku, jakie są objawy ich awarii i kiedy należy je wymienić.
Świece zapłonowe stosowane są tylko w samochodach z silnikami benzynowymi. Posiadacze aut z silnikami diesla oddychają z ulgą, ale nie na długo. W ich samochodach stosowane są świece żarowe, wspomagające rozruch silnika. Pisaliśmy o nich we wcześniejszym poradniku. Jaką rolę pełnią świece zapłonowe w silniku?
Świece są zamontowane (wkręcone w pokrywę głowicy silnika), ich górna część (ceramiczny izolator) wystaje, dolna (metalowy korpus) jest zanurzona w komorze spalania. Nad świecą zamontowana jest pojedyncza cewka zapłonowa (monocewka), albo nad 3 - 4 świecami znajduje się połączony zespół cewek.
W starszych samochodach stosowano jedną cewkę. Była ona połączona przewodem elektrycznym z aparatem zapłonowym. Składał się on z palca rozdzielacza oraz kopułki. Palec rozdzielacza wirował, albowiem był napędzany przez wałek rozrządu. Kopułka była połączona przewodami zapłonowymi z poszczególnymi świecami.
Cewka zapłonowa przekazuje do świecy zapłonowej prąd (plus, bo źródłem minusa jest blok silnika) za pośrednictwem końcówki profilowanej. Na elektrodzie świecy (umieszczonej na końcu metalowego korpusu, znajdującego się w komorze spalania) przeskakuje iskra. Jej zadaniem jest zapalenie mieszanki paliwowo - powietrznej.
Standardowe świece zapłonowe kosztują ok. 10 - 15 zł za sztukę. Świece do samochodu z nowoczesnym, małolitrażowym silnikiem benzynowym, kosztują ok. 70 - 90 zł za sztukę. Świece irydowe, o przedłużonej trwałości, mogą być jeszcze droższe.
Świece zapłonowe - kiedy wymieniać?
Świece zapłonowe należy regularnie wymieniać. Standardowe co 30 tys. km przebiegu (chyba, że producent samochodu zaleci inaczej), irydowe (o przedłużonej trwałości - znacznie droższe) - co 90 - 120 tys. km przebiegu, zgodnie z zaleceniami producenta samochodu. Świece powinno się wymienić zawsze po zakupie auta używanego... i przy objawach awarii. W przypadku samochodów z instalacją LPG zaleca się stosowanie specjalnych świec dostosowanych do zasilania gazem. Mają one nieco inną budowę.
Świece zapłonowe są bardzo trwałe. Najczęściej ich awaria spowodowana jest po prostu zużyciem i zbyt długim okresem eksploatacji.
Objawy awarii świec zapłonowych
W przypadku uszkodzonych świec zapłonowych pojawiają się takie niepożądane zjawiska, jak:
• nierówna praca silnika (falowanie obrotów na biegu jałowym, przygasanie silnika);
• mniejsza moc silnika;
• zwiększone zużycie paliwa;
• może pojawić się również szarpanie silnika na skutek wypadania zapłonów (braku przeskoku iskry na świecy zapłonowej, przez co nie dochodzi do zapłonu mieszanki paliwowo - powietrznej). Niespalone paliwo trafia do układu wydechowego.
Wypadanie zapłonów jest niebezpieczne. Niespalone paliwo niszczy katalizator trójdrożny, drogi element układu wydechowego.
O czym należy pamiętać? Awarie poszczególnych elementów układu zapłonowego - np. cewek zapłonowych (pojedynczych lub zespolonych) jak również stosowanych w starych samochodach przewodów zapłonowych - powodują te same objawy (szarpanie, falowanie obrotów, utratę mocy).
Jak przebiega wymiana świec zapłonowych?
W warsztacie samochodowym wymiana trwa od 15 do 30 minut. Wszystko zależy od tego, jak trudno dotrzeć do świec. Problemy może też sprawić ich umiejscowienie. W niektórych autach świece zamontowane są bardzo głęboko - przez to trzeba stosować bardzo długi klucz.
W typowym, współczesnym aucie, mechanik musi zdemontować górną osłonę silnika, a następnie odłączyć i zdemontować cewki zapłonowe (pojedyncze albo zespolone). Wtedy uzyskuje dostęp do świec zapłonowych. W niektórych autach trzeba zdemontować część układu dolotowego i filtr powietrza, umieszczone nad silnikiem. Świece zapłonowe należy wykręcić przy użyciu specjalnego klucza.
Montaż nowych świec wymaga jeszcze większej uwagi ze strony mechanika. Dlaczego? Świeca zapłonowa powinna być dokręcona z odpowiednim momentem, który jest określany przez producenta samochodu (informacje znajdują się w danych serwisowych auta albo w informacji technicznej producenta samochodu, przeznaczonej dla warsztatów). Dlatego świece powinny być wkręcane za pomocą klucza dynamometrycznego. Producent świec umieszcza informację na opakowaniu o tym, z jaką siłą należy dokręcić świece. Na przykład, wkręcić je palcami do oporu i za pomocą klucza wykonać jeszcze 1/3 obrotu.
Czy świece zapłonowe można wymienić samodzielnie? Można. Trzeba tylko zachować szczególną ostrożność przy dokręcaniu, aby nie uszkodzić gwintu i aby dokręcić świece z właściwą siłą.
Świece zapłonowe dobiera się zawsze do ściśle określonego modelu silnika.
Producent samochodu zaleca model świec wykonany przez dane producenta. Taki dobór jest najlepszy.
Dlaczego świece zapłonowe ulegają zużyciu?
Świece zapłonowe pracują w bardzo ciężkich warunkach. Są one narażone na wysokie temperatury, a ich dolna część także na wysokie ciśnienie, panujące w komorze spalania.
Do tego dochodzą drgania silnika, wibracje samochodu, a także różnej maści związki chemiczne, które powstają w trakcie spalania paliwa.
Dlaczego warto obejrzeć świece zapłonowe po demontażu?
Stan zdemontowanych świec pozwala sprawdzić, czy w silniku nie pojawiają się jakieś problemy. Świeca powinna być czysta. Jeśli są na niej duże osady, oznacza to, że silnik może zużywać dużo oleju silnikowego (zazwyczaj tak robią zużyte jednostki napędowe), albo może dochodzić do przedostawania się płynu chłodniczego do cylindrów (na skutek uszkodzonej uszczelki pod głowicą).
Jeśli świeca ma pęknięty izolator, przyczyną tego jest zbyt mocne dokręcenie świecy, albo montaż uszkodzonej świecy (np. takiej, która upadła i pękła). Stopione elektrody oznaczają, że świeca uległa przegrzaniu. Powodem mógł być jej zły dobór do silnika, albo poważne problemy w silniku (np. spalanie stukowe). Nagar (osad węglowy) na świecy najczęściej oznacza, że świeca była stale niedogrzana i nie mogła osiągnąć temperatury, w której dochodzi do jej samooczyszczenia. Dzieje się tak najczęściej wtedy, gdy auto jest eksploatowane tylko na krótkich trasach. Nim silnik się rozgrzeje i osiągnie temperaturę roboczą, jest wyłączany.
Michał Lisiak