Poznaj układ przeciwpoślizgowy ASR - system zapobiegający utracie przyczepności przez koła napędzane
ASR jest na wyposażeniu bardzo wielu aut. Jak działa?
Zazwyczaj wydaje się nam, że samochód może wpaść w poślizg na śliskiej drodze podczas hamowania i podczas wchodzenia w zakręty. Jednak auto może też wpaść w poślizg w trakcie gwałtownego przyspieszania, albo podczas ruszania z miejsca. Dlatego inżynierowie opracowali system ASR (układ przeciwpoślizgowy ASR), zapobiegający poślizgowi kół napędzanych. Poślizg kół napędzanych nazywany jest też „buksowaniem” czyli kręceniem się kół w miejscu.
ASR ma różne nazwy, zależnie od producenta samochodu. Może być systemem redukcji poślizgu, albo systemem kontroli trakcji. Stosuje się też różne skróty literowe: np. VSC, TCS, TRC i inne. Są one zależne od producenta układu. W naszym tekście będziemy korzystać z oznaczenia ASR.
W jakich samochodach stosuje się system ASR?
System ASR stosuje się w samochodach, które:
• są wyposażone w czujnik położenia pedału przyspieszenia (czujnik pedału gazu), zastępujący linkę gazu.
• są wyposażone w elektronicznie sterowaną przepustnicę.
• mają układ ABS.
• mają zaawansowany sterownik silnika.
System powinien mieć wyłącznik, znajdujący się na desce rozdzielczej, albo w okolicach drążka zmiany biegów. Poprawność pracy systemu ASR jest stale kontrolowana, a w razie problemów na desce rozdzielczej wyświetlany jest komunikat ostrzegawczy, a w pamięci sterownika zapisywany jest kod błędu.
Jak działa system ASR w praktyce?
System ASR wykorzystuje do swojej pracy czujniki prędkości obrotowej ABS zamontowane przy każdym z kół. W typowym samochodzie ASR korzysta ze wskazań dwóch czujników przy kołach napędzanych. W autach przednionapędowych – na przedniej osi, a w tylnonapędowych – przy piastach kół na tylnej osi.
Teoretycznie, są one podstawowym elementem układu ABS. Jednak z ich wskazań korzysta mnóstwo innych systemów. Nie tylko ABS i ASR, ale również najbardziej zaawansowany układ chroniący przed poślizgiem – ESP, jak również inne systemy (kontroli zjazdu, kontroli podjazdu, zapobiegający staczaniu się pojazdu przy ruszaniu pod górę). Czujniki prędkości obrotowej ABS są także wykorzystywane przez układ kontroli ciśnienia w oponach TPMS (system pośredni - bez nadajników).
W skład systemu ASR wchodzi również sterownik elektroniczny (zamontowany pod maską, w zamkniętej skrzyneczce) oraz pompa hydrauliczna (elektrycznie sterowana), również zamontowana pod maską auta i wpięta w standardowy układ hamulcowy. System może wykorzystywać wspólny sterownik ABS i ASR zabudowany w jednej obudowie. Pompa hydrauliczna (zespół hydrauliczny) także może być jedna, wspólna z ABS. Sterownik elektroniczny jest również połączony za pomocą przewodu ze sterownikiem jednostki napędowej (komputerem silnika).
Jak działa ASR? Sterownik elektroniczny stale monitoruje prędkość obrotową kół napędzanych samochodu (za pomocą sygnałów z czujników prędkości obrotowej ABS). Kierowca naciska pedał gazu. Moment obrotowy jest przenoszone z silnika na koła. Samochód przyspiesza, a koła zachowują odpowiednią przyczepność. Układ ASR nie reaguje. Jeśli w pewnym momencie kierowca gwałtownie naciśnie pedał gazu, a koła zaczną tracić przyczepność do nawierzchni, system wykrywa to (za pomocą wskazań z czujników prędkości ABS) i przechodzi do działania (wszystko dzieje się w ułamkach sekund).
Pierwsze, co może zrobić ASR, to przyhamować koło lub obydwa koła napędzane, korzystając z pompy hydraulicznej, wmontowanej w układu hamulcowy. Płyn hamulcowy jest kierowany do zacisków hamulcowych, znajdujących się przy kołach napędzanych. Koła są przyhamowywane, aż do chwili odzyskania przyczepności.
Drugie działanie ASR to kontrola pracy przepustnicy, aby zmniejszyć prędkość obrotową silnika. W trakcie działania ASR kierowca może dowolnie naciskać pedał gazu – sygnał ten jest ignorowany, albowiem polecenia ze strony ASR mają pierwszeństwo.
Trzecie działanie to sterowanie pracą jednostki napędowej, w tym chwilowe odcięcie wtrysku i zapłonu, albo samego wtrysku (w silnikach diesla).
O czym warto pamiętać?
System przeciwpoślizgowy ASR to rozwiązanie bardzo pomocne podczas jazdy po śliskich nawierzchniach. I to nie tylko zimą, bo w poślizg można wpaść również latem, po deszczu.
Żaden zaawansowany układ bezpieczeństwa aktywnego (jak ASR) nie zadziała w odpowiedni sposób, jeśli auto będzie mieć niesprawny układ hamulcowy i nieodpowiednie (niedostosowane do sezonu), albo stare opony, ze zbyt małym bieżnikiem.
Poza tym zawsze warto pamiętać o tym, że systemy bezpieczeństwa aktywnego nie uchronią kierowcy, jeśli ten będzie jechał jak szalony.
Michał Lisiak