Linki Bowdena kontra elektronika – jak z samochodów wyeliminowano linkę gazu, linkę sprzęgła i linkę hamulca
Zerwana linka gazu lub linka sprzęgła, czy też zerwana albo zablokowana (zamarznięta) linka hamulca ręcznego – to typowe problemy, z jakimi borykają się posiadacze starszych aut. Awaria czujnika położenia pedału gazu czy elektrycznego hamulca postojowego – to z kolei problemy, z jakimi mają do czynienia użytkownicy nowszych aut.
Linka Bowdena (cięgno Bowdena) co to jest?
Standardowo najważniejszym elementem linki Bowdena jest linka stalowa o jak najmniejszej ciągliwości. Z zewnątrz jest otulona przez rurkę z tworzywa. Do tego dochodzą jeszcze dwie dodatkowe warstwy, które pełnią funkcje ochronne. Cięgno stalowe wewnątrz linki może się poruszać, niezależnie od warstw zewnętrznych. Jego zadaniem jest przenoszenie sił na odległość. Do poruszania linki stosuje się najczęściej takie elementy jak spust i dźwignia.
Gdzie w samochodzie stosowano albo dalej stosuje się linki Bowdena? To linki sprzęgła, linki gazu, linki hamulca ręcznego, linki centralnego zamka, cięgno skrzyni biegów (pomiędzy mechanizmem dźwigni a wybierakiem ręcznej skrzyni biegów), linka do otwierania klapki wlewu paliwa, linka do otwierania klapy bagażnika.
Rozwiązania, które zastąpiły linki Bowdena
Linka zmiany biegów (cięgno skrzyni biegów) stosowana w ręcznych skrzyniach biegów została wyeliminowana w skrzyniach zautomatyzowanych. To skrzynie, w których kierowca nie korzysta ze standardowego drążka zmiany biegów. Zamiast niego przy kierownicy znajdują się manetki, które pozwalają na zmianę biegu o jeden do góry lub o jeden do dołu. Sercem układu dalej jest klasyczna, manualna skrzynia biegów, jednak zmiany biegów dokonuje układ elektromechaniczny. Zatem żadne elementy pośredniczące (jak linki) pomiędzy łopatkami a wybierakiem skrzyni biegów nie są potrzebne.
Linka gazu – w starszych i w nielicznych współczesnych autach dalej łączy dźwignię pod pedałem gazu z przepustnicą. Zastosowanie linki gazu sprawia, że trzeba odpowiednio umieścić silnik i układ dolotowy z przepustnicą, aby linka mogła skutecznie łączyć dźwignię pedału gazu z przepustnicą.
Jednak w większości współczesnych aut linki gazu już nie znajdziemy. Pedał gazu jest zintegrowany w jeden podzespół z czujnikiem położenia pedału. Od czujnika biegnie przewód do sterownika silnika. A sam sterownik połączony jest z przepustnicą i steruje jej otwarciem za pomocą silniczka elektrycznego krokowego (nie mylić z silnikiem krokowym, który steruje pracą przepustnicy na biegu jałowym). Eliminacja linki gazu pozwala na dowolne montowanie silnika pod maską auta, a także dowolne ustawienie układu dolotowego.
Jest też jeszcze jedna zaleta. W przypadku działania układu ESP (chroniącego przed poślizgiem podsterownym i nadsterownym) sterownik ESP może w razie potrzeby ograniczyć moc silnika. Kierowca może naciskać na pedał gazu, ale silnik nie będzie reagować do chwili, aż pojazd zostanie wyprowadzony z poślizgu.
Linka centralnego zamka, wlewu paliwa i otwierania tylnej klapy w większości starszych i w wielu współczesnych autach służy do odblokowania mechanizmu, dzięki któremu można otworzyć klapę bagażnika, maski, czy też wlewu paliwa. W nowoczesnych autach, przede wszystkim klasy premium (ale czasami także klasy średniej-wyższej) linki zostały wyeliminowane przez układ przycisk (czasami wielofunkcyjny) – sterownik – elektryczny elementy wykonawczy. Tylna klapa, przednia maska, a nawet klapka wlewu paliwa mogą otwierać się dzięki silniczkom elektrycznym.
Linka hamulca ręcznego pośredniczy pomiędzy mechanizmem dźwigni hamulca ręcznego a dodatkowymi elementami układu hamulcowego, zamontowanymi na tylnej osi. Linka ta w starszych autach jest częstym powodem awarii. Głównie na skutek tego, że zamarza i zużywa się, pracuje bowiem w ciężkich warunkach (jest stale narażona na działanie warunków atmosferycznych, uderzenia kamieni i otarcia). W samochodach z elektrycznym hamulcem postojowym linkę wyeliminowano. Przy samych zaciskach znajdują się elektryczne siłowniki, które są połączone przewodami elektrycznymi ze sterownikiem.
Linka sprzęgła również została wyeliminowana w większości współczesnych aut. Zamiast niej stosuje się sprzęgło sterowane hydraulicznie, z centralnym wysprzęglikiem. Naciśnięcie pedału sprzęgła powoduje powstanie ciśnienia w pompie, które to ciśnienie jest wykorzystywane do rozłączenia sprzęgła od koła zamachowego silnika. Linka sprzęgła była elementem awaryjnym. Jej pęknięcie unieruchamiało całkowicie samochód.
Czy eliminacja linek i zastąpienie ich nowoczesnymi układami elektrycznymi albo elektromechanicznymi to dobry pomysł? Z pewnością tak. Ale jak zawsze, każde rozwiązanie ma swoje minusy, na przykład linka gazu kosztowała kilkadziesiąt złotych, a jej wymiana była dość prosta. Tymczasem zblokowany pedał gazu z wmontowanym czujnikiem położenia pedału może kosztować od 300 do nawet 1000 zł, w zależności od modelu auta.
Michał Lisiak