Czym są półosie napędowe? Czym są przeguby napędowe?
Przeguby napędowe i półosie napędowe znajdziemy w każdym samochodzie, starym i młodym, dużym i małym, tanim i drogim, z silnikiem benzynowym i z silnikiem diesla, z napędem hybrydowym i elektrycznym, z napędem na przód i na tył. Warto zatem wiedzieć, jak są zbudowane, po co się je stosuje i dlaczego się psują.
Półosie napędowe i przeguby napędowe to części układu przeniesienia napędu. Układ ten przenosi moc ze skrzyni biegów na koła samochodu. Dokładniej, z dyferencjału (mechanizmu różnicowego) na koła napędzane.
Jak zbudowane są półosie napędowe?
Najbardziej skomplikowana jest budowa półosi napędowej w samochodach, które mają napęd na przednią oś. Czyli w większości aut, jakie poruszają się po naszych drogach.
Dyferencjał (mechanizm różnicowy) zamontowany jest w skrzyni biegów. Półosie napędowe łączą dyferencjał z piastami kół po obu stronach. Z racji tego, że silnik umieszczony jest najczęściej poprzecznie, a wraz z nim skrzynia biegów, obie półosie mają różną długość.
Półoś napędowa przednia składa się z trzech osi, wykonanych z mocnej, hartowanej stali. Łączą je dwa przeguby napędowe. Dlaczego stosuje się takie rozwiązanie? Otóż przednie koła samochodu muszą poruszać się na osi góra – dół (praca zawieszenia) a do tego jeszcze muszą obracać się wraz ze zwrotnicą koła (skręt kół – praca układu zawieszenia). Dzięki przegubom napędowym półoś może poruszać się w różnych kierunkach, a moc z mechanizmu różnicowego jest stale przekazywana do piasty koła.
W przypadku aut z napędem na tylną oś budowa półosi napędowej jest prostsza. W środku mostu napędowego zamontowany jest dyferencjał. Do niego doprowadzony jest wał napędowy ze skrzyni biegów. Ponieważ dyferencjał w tylnym moście zamontowany jest pośrodku, półosie napędowe mają taką samą długość. Z racji tego, że tylne koła nie skręcają, a jedynie poruszają się na osi góra – dół (praca zawieszenia), tylna półoś napędowa ma prostszą budowę. Może składać się np. z dwóch osi i jednego przegubu.
Jak zbudowany jest przegub napędowy, który zapewnia sprawne działanie półosi napędowych?
Elementy przegubu napędowego wykonane są z metalu. Działają one zgodnie z zasadą przegubu Rzeppa albo przegubu Birdielda. Opisanie działania przegubu napędowego jest bardzo trudne, ale na szczęście mamy schematy. Poniższy schemat idealnie pokazuje działanie tego podzespołu.
Jak widać, bez względu na ugięcie półosi, moc jest dalej przekazywana na kolejną półoś.
Elementy metalowe we wnętrzu przegubu pracują w smarze. Sam przegub pracuje w elastycznej, gumowej osłonie. Jest ona zabezpieczona za pomocą metalowych opasek, które montuje się za pomocą specjalnych szczypiec. Zadaniem smaru jest zapewnienie płynnej pracy podzespołu oraz chłodzenie go.
Czy półosie napędowe i przeguby napędowe są trwałe?
Tak, to bardzo trwałe podzespoły. Naprawdę są samochody, w których podzespoły te nie są wymieniane przez cały okres eksploatacji auta (np. 400 – 500 tys. km przebiegu). Ale są też auta, w których dochodzi do ich awarii.
Co jest powodem psucia się półosi i przegubów? W zasadzie półosie się nie psują. Co może się zepsuć w wałku z metalu? Nic. Jego skrzywienie też raczej nie jest możliwe, bo prędzej dojdzie do uszkodzenia przegubu.
Zatem psują się tylko przeguby. Co jest powodem ich uszkodzeń?
- Słaba jakość podzespołów zastosowanych przez producenta na pierwszy montaż.
- Słaba jakość podzespołu, zastosowana na wymianę, podczas naprawy.
- Agresywna jazda samochodem.
- Szybkie ruszanie z miejsca, szybkie ruszanie z miejsca na skręconych kołach, gwałtowne przyspieszane na skręconych kołach.
- Częsta jazda po drogach niskiej jakości, która powoduje uszkodzenie osłon gumowych na skutek uderzeń kamieni.
- Uszkodzenia osłon gumowych, mechaniczne i na skutek starzenia się osłony gumowej, powodujące wycieki smaru i zacieranie się przegubów.
- Brak reakcji na uszkodzone osłony gumowe. W przypadku zauważenia ich pęknięcia albo zsunięcia się należy je wymienić wraz ze smarem.
Typowy objaw awarii uszkodzonego przegubu to terkotanie podczas skręcania.
Ile kosztuje półoś napędowa? Od kilkudziesięciu do kilkuset złotych.
Ile kosztuje przegub napędowy? Od 200 do nawet 1000 zł.
Ile kosztuje gumowa osłona przegubu wraz ze smarem? Od 20 do 50 zł.
Wymiana uszkodzonego przegubu jest droga, bo wymiana przegubu wymaga rozpięcia zawieszenia, układu kierowniczego (na przedzie), zdjęcia układu hamulcowego itd.
Niestety, wymiana samej osłony gumowej też jest droga, bo zakres pracy jest taki sam. Rozwiązaniem alternatywnym (niestety, mało popularnym) są osłony gumowe, które można założyć na przegub bez konieczności demontażu wszystkich elementów.
Michał Lisiak