Cewki zapłonowe – wszystko, co warto o nich wiedzieć

Cewka zapłonowa - co to jest?

Cewka zapłonowa, jeden z najważniejszych elementów silnika benzynowego, to transformator impulsowy, w zwartej obudowie z tworzywa sztucznego. Wewnątrz cewki zapłonowej znajdują się dwa uzwojenia: pierwotne (kilkadziesiąt zwojów) i wtórne (kilka tysięcy zwojów).

Współczesne cewki zapłonowe montuje się nad świecami zapłonowymi. Układ jest prosty: nad każdą świecą znajduje się jedna cewka zapłonowa. Cewki mogą być pojedyncze (tzw. monocewki), albo zgrupowane w jeden podzespół. W górnej części cewki zapłonowej znajduje się gniazdo do wtyczki zasilającej, a w dolnej sprężyna, która przekazuje prąd na świecę zapłonową.

W starszych samochodach stosowano inny układ. Jedna cewka zapłonowa dostarczała prąd do aparatu zapłonowego. Tutaj był on rozdzielany, przez wirujący palec rozrządu (zamontowany na końcówce wałka rozrządu) na przewody wysokiego napięcia. Każdy przewód wysokiego napięcia łączył złącze w kopułce ze świecą zapłonową.

Awaria cewki jest groźna, albowiem trudno przewidzieć, kiedy nastąpi, psuje się też w różny sposób. Kulturalne cewki zapłonowe ostrzegają kierowcę o nadchodzącej awarii. Auto zaczyna szarpać, najpierw delikatnie, a szarpnięcia powtarzają się co pewien czas. Do tego stopniowo silnik słabnie. Problem narasta, ale nic nie dzieje się gwałtownie.

Cewki niewychowane, bez odrobiny kultury, psują się nagle, w najmniej spodziewanym momencie, najczęściej w trasie. Auto od razu słabnie i zaczyna mocno szarpać.

Nie wiemy, czy w naszym silniku pracuje cewka kulturalna, czy prostak.

Szarpanie i utrata mocy przez silnik nie zawsze oznaczają awarię cewki, mogą być spowodowane przez uszkodzenie jednego z elementów składowych układu zapłonowego - cewki zapłonowej, świecy zapłonowej, przewodów zasilająco-sterujących pracą pojedynczych albo zblokowanych cewek zapłonowych. Powodem awarii mogą być również, stosowane w starszych autach, pozostałe elementy układu zapłonowego: kopułki aparatu zapłonowego, palce rozdzielacza oraz przewody zapłonowe (przewody wysokiego napięcia).

Nawet podłączenie komputera/testera diagnostycznego nie powie nam jednoznacznie, który element odpowiada za problem. W pamięci sterownika najczęściej zostanie zapisany błąd, wykazujący wypadanie zapłonu na konkretnym cylindrze/cylindrach.

Kiedy cewka zapłonowa może się zepsuć?

Spróbujmy przewidzieć awarię cewki zapłonowej. Nasze przewidywania nie będą co prawda precyzyjne, ale na pewno lepsze, niż najsłynniejszych polskich jasnowidzów.

Trwałość cewek zapłonowych, zastosowanych na pierwszym montażu, wynosi zazwyczaj od 150 do 200 tys. km przebiegu. Jeśli w silniku cewki były wymieniane, to możemy przewidywać, że:

• Markowe cewki (albo markowe zespoły cewek zapłonowych), takie jak na pierwszy montaż, wytrzymują od 100 do 150 tys. km przebiegu;

• Markowe zamienniki powinny przepracować 70-80 tys. km przebiegu;

• Najtańsze zamienniki cewek zapłonowych mogą przepracować 20-30 tys. km przebiegu, ale niektóre mogą zawieść już po kilku - kilkunastu tys. km przebiegu.

Powyższe wartości są oparte o osobiste doświadczenia autora i zbierane przez niego dane na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat.

Zanim pojedziesz w daleką podróż...

Sprawdź, czy układ zapłonowy w Twoim aucie jest sprawny. Przejedź po mieście, wyjedź poza miasto, przejedź kilkadziesiąt kilometrów z dużą prędkością na autostradzie. Jeśli Twoje cewki zapłonowe, świece albo inne elementy układu zapłonowego byłyby w stanie silnego zużycia, auto powinno zacząć szarpać (a dokładnie, jego silnik benzynowy ze względu na wypadanie zapłonów). Przeczytaj również, co warto sprawdzić w aucie przed wakacyjnym wyjazdem.

Jeśli przydarzy Ci się awaria cewki zapłonowej w trakcie wakacyjnej podróży…

Jazda z uszkodzoną cewką zapłonową (albo innym uszkodzonym elementem układu zapłonowego) jest męcząca, denerwująca, niebezpieczna i może spowodować dodatkowe, bardzo kosztowne uszkodzenia. Szarpanie w trakcie jazdy bardzo rozprasza i denerwuje kierowcę. Jest też niebezpieczne, w trakcie silnego szarpnięcia auto może zwolnić, a może się to przydarzyć np. w trakcie wyprzedzania.

Całkowita utrata jednej cewki (np. w silniku 4-cylindrowym) oznacza bardzo poważne osłabienie silnika. Pojawiają się niepotrzebne przeciążenia. Utrata jednej cewki w silniku 3-cylindrowym praktycznie eliminuje auto z dalszej jazdy. Na skutek wypadania zapłonów, dawki niespalonego paliwa trafiają do katalizatora i powodują jego zniszczenie. Katalizator jest bardzo drogi.

Jeśli doszło do awarii cewki zapłonowej (albo innego elementu układu zapłonowego), pamiętaj o możliwości uszkodzenia katalizatora i o niebezpieczeństwach jazdy z uszkodzoną cewką. Czasami pomaga zrobienie 15 - minutowej przerwy. Zatrzymaj się w bezpiecznym miejscu, wyłącz silnik. Potem rusz w drogę, może uda Ci się pokonać nawet kilkadziesiąt kilometrów. Jedź delikatnie, z niedużą prędkością, bez niepotrzebnego dodawania gazu. Wybierz drogę, na której nie trzeba jechać szybko. Staraj się toczyć.

Jeśli do awarii cewki zapłonowej doszło w nocy… dojedź do hotelu, albo motelu. Prześpij noc. Rano znajdź warsztat albo sklep z częściami. Jeśli Twoje OC zawiera opcję darmowego holowania - skorzystaj z tego. Dojedź do celu podróży. Tam spokojnie poszukaj warsztatu albo sklepu motoryzacyjnego.

Jeśli do awarii cewki zapłonowej doszło w dzień... dojedź do najbliższego miasta, znajdź duży sklep motoryzacyjny i kup cewkę albo zespół cewek. Zleć wymianę w warsztacie - profesjonalista uwinie się z tym w 15 minut. Jest zatem szansa, że nie będzie trzeba czekać długo na naprawę. Możesz również od razu (dla pewności) wymienić świece zapłonowe. W typowym aucie zapłacisz za świece ok. 10 zł/sztuka, a za świece do nowoczesnego, małolitrażowego silnika z turbodoładowaniem - kilkadziesiąt zł za sztukę.

Cewka zapłonowa - jak ją wymienić?

Jeśli znasz się odrobinę na mechanice, możesz samodzielnie wymienić cewki zapłonowe. Nie potrzebujesz do tego żadnych specjalistycznych narzędzi. Pamiętaj jedynie o tym, że cewki zapłonowe generują prąd o bardzo dużym natężeniu i jest to bardzo groźne dla ludzkiego zdrowia. Jeśli nie czujesz się na siłach - pamiętaj, od napraw samochodów są warsztaty samochodowe. Jeśli jednak uprzesz się nad samodzielną wymianą, to:

• Zatrzymaj się w bezpiecznym miejscu, wyłącz silnik, wyjmij kluczyk z silnika (odłącz zapłon), poczekaj minimum 40 minut, aż silnik całkowicie ostygnie. Dla większego bezpieczeństwa odłącz akumulator samochodowy (jeśli możesz to zrobić w danym aucie - w autach premium jest to niemożliwe).

• Zdemontuj górną osłonę silnika. W większości aut jest mocowana za pomocą śrub, nakrętek, albo zatrzasków.

• Odepnij wtyczkę, prowadzącą do zespołu cewek, albo pojedynczej cewki, którą chcesz wymienić.

• Odkręć śruby, mocujące zespół cewek, albo śrubę, mocującą pojedynczą cewkę.

• Wyciągnij cewkę, albo połączony zespół cewek.

• Zamontuj nową cewkę, albo nowy zespół cewek i dociśnij do dołu.

• Przykręć śruby mocujące.

• Zamontuj górną osłonę silnika.

To wszystko.

Oczywiście, w przypadku uszkodzenia jednej cewki, musisz wiedzieć, którą wymienić. Dla pocieszenia warto dodać, że jeśli w aucie masz cewki zapłonowe jednego producenta, zamontowane w tym samym czasie, to zaczną się psuć po kolei. Dlatego i tak warto wymienić wszystkie. W przypadku zespołu cewek nie ma tego problemu. Wymienia się cały moduł, bez szukania jednej winnej.

Przy zakupie cewki albo zespołu cewek zwróć uwagę nie tylko na model auta, rok produkcji i rodzaj silnika, ale także na wtyczkę. Może się zdarzyć, że Twoje auto było montowane w dwóch różnych fabrykach. Do każdej z nich trafiały inne cewki, z inną wtyczką.

Ile kosztują nowe cewki zapłonowe?

• 200 - 400 zł za cewki jak na pierwszy montaż.

• 100 - 150 zł za dobre, markowe zamienniki.

• 60 - 70 zł za znośne zamienniki.

• 30 - 40 zł za coś, co pozwoli Ci pojeździć kilka miesięcy, ale na pewno na wczasy i do domu dojedziesz.

Czy warto wozić zapasowe cewki zapłonowe w samochodzie?

Jeśli wyjeżdżamy w daleką, zagraniczną podróż to być może warto. W razie potrzeby nie będziesz zależna/y od nikogo. Jeśli zgodnie z wcześniejszymi wyliczeniami, zbliża się kres technicznego życia cewek zapłonowych - warto wozić je ze sobą, bo i tak będzie trzeba je wymienić. Albo wtedy, gdy zamontowaliśmy w naszym aucie najtańsze "wynalazki" firm, których nazwę trudno wypowiedzieć.

Jednak z drugiej strony, zawieść mogą też inne elementy: świece zapłonowe, przepływomierz powietrza, dwumasowe koło zamachowe, sprzęgło, czujnik położenia wału korbowego, czujnik temperartury... A przecież nie chcemy wozić ze sobą drugiego samochodu w częściach.

Michał Lisiak