Zepsuty rozrusznik – objawy awarii. Kiedy trzeba odwiedzić mechanika?

Rozrusznik silnika to podzespół, stosowany w samochodach z silnikami benzynowymi oraz silnikami diesla. Pozwala na komfortowe uruchamianie silnika. Wystarczy przekręcić kluczyk w stacyjce, albo nacisnąć przycisk „start” na desce rozdzielczej.

Źrodło: Photo by Ashutosh Dave on Unsplash

Rozrusznik – podziękujmy za jego istnienie

A co by było, jeśli nie byłoby rozrusznika? Wystarczy cofnąć się nieco w czasie, przypomnieć sobie stare filmy i to, do czego służyła korba, zamontowana z przodu auta. Kierowca, chcąc uruchomić silnik, musiał wyjść z pojazdu i tak długo kręcić korbą, aż jednostka napędowa się uruchomiła.

Źrodło: Wikimedia Commons

Rozrusznik to jeden z najlepszych wynalazków, które zrewolucjonizowały motoryzację. W przeciwieństwie do systemu start – stop, ale to już temat na inny artykuł.

Co to jest rozrusznik w samochodzie?

Rozrusznik to podzespół, który ma za zadanie rozpędzić wał korbowy silnika, aż jednostka napędowa zacznie pracować.

Jak w ogóle uruchamia się silnik w samochodzie?

• Kierowca przekręca kluczyk w stacyjce albo naciska przycisk start na desce rozdzielczej auta.

• Immobiliser odczytuje kod, wysłany przez nadajnik, zamontowany na kluczyku.

• Prąd z akumulatora samochodowego zasila sterownik silnika, czujniki, elektryczną pompę paliwa w baku, układ zapłonowy w silniku benzynowym (cewki – świece zapłonowe) albo układ wspomagania rozruchu w silniku diesla (świece żarowe).

• Prąd z akumulatora zasila rozrusznik silnika. Rozrusznik zazębia się z kołem zamachowym silnika i kręci nim, dopóki silnik nie uruchomi się.

• Po uruchomieniu silnika, rozrusznik rozłącza się. Rolę źródła prądu przejmuje alternator, napędzany przez pasek wieloklinowy. Akumulator zmienia się z dawcy prądu na odbiornik prądu (jest ładowany przez alternator). I możemy jechać.

Źrodło: Wikimedia Commons

Rozrusznik to podzespół, który ma wielkość półlitrowej butelki. Z racji tego, że musi zazębiać się z kołem zamachowym, jest montowany w jego pobliżu. Składa się z trzech zasadniczych podzespołów:

• silnika elektrycznego prądu stałego (wirnika z pokrywą przekładni, wirującego we wnętrzu stojana);

• zespołu zasilania energią 12V (szczotkotrzymacz, szpilki przyłączeniowe dla przewodów elektrycznych, tylna obudowa);

• zespołu odpowiedzialnego za łączenie się z kołem zamachowym i rozłączanie, znanego jako bendiks (w jego skład wchodzi bendiks z kołem zębatym, przekładnia i automat, czyli cewka elektryczna). Całość zamknięta jest w metalowej obudowie i osłonięta z przodu przez głowicę.

Jak działa rozrusznik?

Kiedy płynie do niego prąd, bendiks wysuwa się i zazębia z kołem zamachowym. Silnik elektryczny zaczyna pracować i obracać kołem zamachowym silnika. Powoduje to też ruch wału korbowego (koło zamachowe jest zamontowane na wale korbowym) oraz wszystkich tłoków. Po uruchomieniu silnika następuje rozłączenie bendiksu z kołem zamachowym. Prąd przestaje płynąć, rozrusznik nie pracuje.

Rozrusznik to główny odbiorca prądu z akumulatora. To on najbardziej rozładowuje akumulator. Może pracować przez maksymalnie kilka sekund. Jeśli działa dłużej, dojdzie do jego uszkodzenia, przepalenia i całkowitego zniszczenia. Przez każdą kolejną próbą uruchomienia silnika powinno się odczekać kilkadziesiąt sekund.

Pierwsze objawy awarii rozrusznika są charakterystyczne i nie sposób ich przeoczyć. Poza problemem z uruchomieniem auta, rozrusznik zaczyna w charakterystyczny sposób trzaskać i rzęzić.

Nie mogę uruchomić silnika. Czy to na pewno rozrusznik?

Za uruchomienie silnika odpowiada cały szereg podzespołów. Jeśli nie można uruchomić jednostki napędowej, winnym wcale nie musi być rozrusznik. Powodem problemów może być awaria pompy paliwa, przekaźnika pompy paliwa, brak paliwa w baku, uszkodzony immobiliser, rozładowana bateria w kluczyku, rozładowany akumulator. Zawsze warto zacząć od sprawdzenia stopnia naładowania akumulatora.

Jakie auta są najczęściej narażone na awarię rozrusznika?

Najczęstszą przyczyną awarii rozrusznika w samochodzie jest zużycie eksploatacyjne.

Nietrudno domyślić się, że rozrusznik zużywa się najszybciej w tych autach, które są wiele razy uruchamiane w ciągu dnia. A zatem są to pojazdy gdzie kierowca jeździ często na krótkich trasach. Zepsuty rozrusznik to częsty problem aut dostawców, kurierów, przedstawicieli handlowych i taksówek.

Rozrusznik może psuć się szybciej także w samochodach, które mają na wyposażeniu układ start – stop. Jeśli kierowca aktywnie korzysta z tego układu, a auto często jeździ po mieście – rozrusznik może się poddać wcześniej, niż w innych autach. Rozrusznik do aut z systemem start stop jest kilkakrotnie droższy niż standardowy rozrusznik samochodowy. Ma oczywiście inną budowę (jak alternator), żeby znieść dodatkowe obciążenia.

Kierowca może sam zniszczyć rozrusznik w samochodzie

I może to zrobić w ciągu kilku minut. Większość kierowców, kiedy nie może uruchomić silnika w samochodzie kręci kluczykiem, naciska przycisk START i męczy rozrusznik raz po razie, licząc, że za chwilę się uda.

Rozrusznik może pracować maksymalnie przez kilka sekund. Jeśli nie udało się uruchomić silnika, trzeba odczekać minimum 30 – 45 sekund, aż podzespół ostygnie. Dopiero wtedy można próbować kolejny raz. Jeśli silnik nie uruchomił się za trzecim czy czwartym razem, kolejne próby nie mają sensu. Można jedynie zwiększyć rozmiar uszkodzeń, doprowadzając do spalenia rozrusznika. Przede wszystkim warto sprawdzić, czy jest paliwo, czy działa pompa paliwa i czy akumulator jest naładowany.

Awaryjne uruchamianie auta z uszkodzonym rozrusznikiem

Źrodło: Photo by Peter Trones on Unsplash

Kiedy dojdzie do uszkodzenia rozrusznika, trzeba auto zapakować na lawetę, albo znaleźć chętnego do holowania – i odtransportować pojazd do warsztatu. Są jednak osoby, które w takich momentach chcą próbować awaryjnego uruchamiania pojazdu. Jest kilka metod, które, teoretycznie, mogą na to pozwolić, np. stosowanie preparatu typu samostart na filtr powietrza (albo środka do czyszczenia kokpitu, który zawiera substancje łatwopalne) lub uruchamianie auta na tak zwany „pych”. Czy warto? Nie. Ryzyko zerwania napędu rozrządu jest naprawdę realne. Wiele współczesnych polis OC zawiera już w standardzie opcję darmowego holowania w razie awarii.

Objawy i przyczyny awarii rozrusznika

Typowe objawy awarii tego podzespołu:

• Trzaski i rzężenie podczas uruchamiania silnika. Przyczyna? Pierwsze oznaki zużycia eksploatacyjnego rozrusznika, albo słaby akumulator.

• Rozrusznik działa ale nie może uruchomić silnika. Prawdopodobnie nie może zazębić się z kołem zamachowym. Silnikiem i samochodem bardzo trzęsie. Słychać hałas. Przyczyna? Awaria bendiksu.

• Silnik się uruchomił, ale rozrusznik pracuje razem z nim. Przyczyna? Uszkodzony bendiks, a dokładnie automat. Cewka automatu nie działa, przez co bendiks się nie cofa.

• Nieregularne obroty rozrusznika, powodujące szarpanie silnikiem (przyspieszanie i zwalnianie rozrusznika). Przyczyna? Awaria zespołu odpowiedzialnego za sprzęganie rozrusznika i koła zamachowego.

• Rozrusznik się nie uruchamia. Przyczyna? Rozrusznik uległ spaleniu na skutek wielokrotnego uruchamiania jednostki napędowej, raz za razem.

• Rozrusznik nie działa. Przyczyna? Zużycie elementów elektrycznych, takich jak szczotki.

• Rozrusznik bardzo hałasuje podczas pracy. Przyczyna? Uszkodzone tuleje mechanizmu sprzęgającego. zęby na kole zamachowym, albo zęby bendiksu.

• Awarię rozrusznika może też spowodować korozja, która doprowadzi do problemów z właściwym przepływem prądu na złączach, do których przyłączone jest zasilanie rozrusznika.

Ile kosztuje rozrusznik?

Źrodło: Wikimedia Commons

Rozrusznik do popularnego samochodu bez systemu start – stop kosztuje standardowo od 300 do 600 złotych. W przypadku auta z systemem start – stop, cena rozrusznika może wynieść od 2000 do 3000 złotych.

A może regeneracja rozrusznika?

W naszym kraju działa wiele firm, które zajmują się regeneracją rozruszników. Przed zdecydowaniem się na taką operację warto sprawdzić, ile kosztuje nowy rozrusznik.

Regeneracja może być bardzo opłacalna w przypadku drogich rozruszników do aut z systemem start – stop.

W sprzedaży można też znaleźć rozruszniki regenerowane fabrycznie, przez samych producentów. Są one w odpowiedni sposób testowane po naprawie. Sama naprawa wykonywana jest przy użyciu oryginalnych części, używanych do produkcji rozruszników.

Wymiana rozrusznika w warsztacie czy samodzielna wymiana?

Samodzielna wymiana rozrusznika jest jak najbardziej możliwa. Jeśli ktoś ma odpowiednią wiedzę i narzędzia, może dokonać samodzielnej wymiany rozrusznika w starszym samochodzie. Oczywiście, niezbędny będzie też kanał. Zdecydowanie jednak polecamy przeprowadzić regenerację rozrusznika w warsztacie samochodowym. Właściciel auta może za to samodzielnie kupić rozrusznik. Najlepiej dobrać go po numerze VIN samochodu, aby nie było nieprzyjemnych niespodzianek.

Michał Lisiak